Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não cần chú ý gì?
Mục lục
Tai biến mạch máu não nếu không đặt đúng tư thế hoặc không chăm sóc tốt
người bệnh sẽ bị co rút, loét da hoặc nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng đường tiết
niệu, ở người lớn tuổi có thể bị loãng xương… những biến chứng nói trên gọi là thương tật thứ cấp.
Chúng ta có thể phòng được nhiều các thương tật thứ cấp, muốn vậy phải hiểu rõ tất cả những trạng thái bệnh lý gây ra và biện pháp đề phòng. Thương tật thứ cấp thường xấu hơn bệnh tật đầu tiên và đôi khi làm cho người bệnh không thể phục hồi lại được tàn tật suốt đời
1.Các thương tật thứ cấp sau tai biến mạch máu não
1.1. Teo cơ
Nếu người bệnh nằm lâu trên giường không hoạt động, không cử động bắp thịt sẽ
giảm bớt sức mạnh và nhỏ lại. Ví dụ sau bó bột người bệnh do không hoạt động
nên teo và yếu. Teo cơ vì không cử động, nằm lâu cơ không cử động một thời
gian sẽ bắt đầu nhỏ và yếu đi. Trong những trường hợp này cần phải tập để phục
hồi lại sức mạnh của cơ và cơ sẽ to khoẻ lên.
1.2. Tình trạng co rút (contracture)
Co rút là tình trạng cơ thể khoẻ co mạnh và ngắn lại, cơ yếu giãn dài ra làm biến
dạng khớp. Co rút là một tổn thương thứ phát và có thể xảy ra khi một khớp xương không được cử động đều đặn trong phạm vi của nó.
Trong tất cả các loại co rút khớp hông và khớp gối gây nguy hiểm nhất đối với
người bệnh. Co rút khớp hông và khớp gối xẩy ra khi người bệnh luôn ở tư thế gập
hoặc duỗi ở trên một tư thế.
1.3.Loãng xương
Bệnh loãng xương là xương mềm yếu và có nhiều lỗ hơn sau khi mất chất vôi.
Người bệnh nằm lâu không cử động sẽ bị loãng xương đặc biệt ở những người
lớn tuổi. Sau khi bị gãy xương, người bệnh cần bó bột, lâu ngày không hoạt động
cũng sẽ bị loãng xương. Bệnh loãng xương có thể gây nhiều biến chứng khác như:
đau xương, xương dễ bị gãy, bài tiết quá nhiều chất vôi, tạo ra nhiều sỏi hệ tiết
niệu.
1.4. Loét do đè ép.
Loét do đè ép (hay còn gọi là loét giường) là loét hình thành trên phần tổ chức
gầnxương của cơ thể khi người bệnh nằm hoặc ngồi lâu ép lên vùng đó. Những vùng hay bị loét là vùng xương cùng, mấu chuyển lớn, vùng ụ ngồi, xương gót chân, mắt cá chân, vùng khuỷu, vùng gáy… Nói chung bất cứ bộ phận nào của cơ thể bị đề ép đều có thể bị loét.
1.5. Các tổn thương do nhiễm trùng
Như nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng da.
1.6. Các biến chứng về tim mạch
Hạ huyết áp tư thế, giảm hoạt động của tim, phân phối thể tích máu giảm, viêm tắc
mạch máu…
3. Phòng ngừa thương tật thứ cấp sau tai biến mạch máu não
Đa số các tổn thương tật thứ cấp sau tai biến mạch máu não có thể phòng ngừa được, vừa có hiệu quả kinh tế, vừa có ý nghĩa y học. Hiện nay ba phương pháp thường được áp dụng nhất đó là:
3.1. Tập chủ động ( người bệnh tự tập)
Chúng ta cần hướng dẫn cho người bệnh tai biến mạch máu não tự tập càng sớm càng tốt. Người bệnh có thể tập các bài tập theo tầm vận động, tập thở. Nếu tình trạng còn yếu, người bệnh có thể tự tập khi còn nằm trên giường hay ngồi trên ghế, tập tự lăn trở, tập ngồi dậy từ giường. Nếu tình trạng ổn định hơn, khuyến khích người bệnh đứng dậy và đi lại, lúc đầu đi lại trong buồng bệnh, dần dần đi lại nhiều hơn và đi ra khỏi buồng bệnh. Khuyến khích người bệnh tự tập 2-3 lần.
3.2. Tập thụ động.
Nếu người bệnh tai biến mạch máu não không thể tự mình cử động được do đau, yếu hay bị liệt thì người điều trị hay thành viên gia đình hướng dẫn tập cho người bệnh theo tầm hoạt động khớp, tập lăn trở. Có thể tập nhiều lần trong ngày nếu cơ thể người bệnh cho phép.
3.3. Thay đổi vị trí.
Thay đổi vị trí cho người bệnh tai biến mạch máu não một cách thường xuyên là biện pháp tốt để phòngngừa loét, phòng loãng xương và các tổn thương thứ phát khác. Hàng ngày chongười bệnh đứng lên, ngồi xuống, nằm sấp, nằm ngửa hay nằm nghiêng. Thayđổi tư thế cứ 2 giờ/ lần. sau mỗi lần thay đổi tư thế, kiểm tra vùng da bị đè ép. Có thể dùng bàn nghiêng để cho người bệnh tập đứng chịu trọng lực.
Xin xem thêm tại:
Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não.
Phục hồi chức năng đau thần kinh tọa.
